Բերանի խոռոչի հիվանդություններ. պատճառները, ախտանիշները և բուժումը
Բերանի խոռոչի հիվանդությունները շատ տարածված խնդիր են։ Հազիվ թե գտնվի մարդ, որը գոնե մեկ անգամ իր կյանքում չի հանդիպել բերանի որոշակի հիվանդությունների: Հիվանդությունները և դրանց պատճառները շատ բազմազան են: Փորձենք առանձնացնել դրանցից ամենատարածվածները և պարզել, թե որոնք են ախտանիշները, և ինչպես բուժել բերանի խոռոչի հիվանդությունները:
Հիվանդությունների ախտանիշները
Ախտանշանները կախված են առաջացած հիվանդությունից: Ահա մի քանի տարածված պաթոլոգիաները և դրանց նշանները.
- Կարիես - ախտանիշ հանդիսանում է էմալի և բուն ատամի անմիջական քայքայումը;
- Ստոմատիտ - բնութագրվում է բերանի խոռոչում մեկ կամ մի քանի խոցերի առաջացմամբ, դրանք ցավոտ են, պատճառում են այրոցի զգացում: Ստոմատիտը առաջացնում է բազմաթիվ բացասական զգացողություններ;
- Ֆլյուս – ատամի մոտակայքի լնդի բորբոքումն է և այնտեղ թարախի կուտակումը: Զգացվում են ցավեր ծամելիս կամ ատամը սեղմելիս: Որոշ դեպքերում այտուցվում են այտը և կզակը, մեծանում են ավշային հանգույցները:
- Լեզվի խոցեր – ցավոտ վերքերի հայտնվելը լեզվի վրա: Վերքերը ցավոտ են, երկար ժամանակ չեն բուժվում;
- Գինգիվիտ – լնդերի արյունահոսություն:
Պատճառները
Բերանը հիվանդությունների առաջացման պատճառները կարող են լինել հետևյալը.
- ատամների վատ վիճակը, ոչ ժամանակին այցելությունները ատամնաբույժի;
- սխալ ընդունելության հակաբիոտիկների;
- հիվանդության ներքին համակարգերի;
- սուր, կծու սնունդը, ալկոհոլի, ծխախոտի օգտագործումը;
- հորմոնալ խախտումները;
- բերանի վատ հիգիենան:
Այս ցանկը ամբողջական չէ, հիվանդությունները կարող են ունենալ նաև այլ, անհայտ պատճառներ:
Լնդերի բորբոքում և հիվանդություններ
Լնդերի հիվանդությունները հաճախ առաջանում են ատամների ժամանակավրեպ բուժման ու բերանի խոռոչի հիգիենայի ոչ համապատասխան միջոցների (ատամի մածուկներ, փոշիներ, խոզանակներ, ատամի թելեր) օգտագործման պատճառով: Բորբոքումը առաջանում է վնասակար միկրոօրգանիզմների կենսագործունեության ընթացքում, որոնք կարող են կործանարար ազդել բերանի խոռոչի վրա:
Հիշեք. ճիշտ ընտրված հիգիենայի միջոցները և բերանի խոռոչի ճիշտ խնամքը զգալիորեն իջեցնում են տարատեսակ հիվանդությունների ռիսկը:
Հիմնական հիվանդություններից առանձնացնում են.
- գինգիվիտ - ախտանիշներից է լնդերի արյունահոսությունը, դրանք դառնում են փափուկ և ցավոտ։ Բերանից զգացվում է տհաճ հոտ;
- պարադոնտիտ - լինդը այս հիվանդության դեպքում բորբոքվում և հեռանում է ատամից՝ այդպիսով մերկացնելով այն: Ծանր վիճակում լինդը արյունահոսում է, ատամները դառնում են անկայուն, քայքայվում է արմատը;
- պերիոդոնտիտ - բորբոքվում է ատամի արմատի շուրջ գտնվող հյուսվածքը: Ախտանիշները. արագ աճող ատամի ցավ, ջերմությունը բարձրանում է, մեծանում են կզակի շրջանի ավշային հանգույցները:
Բոլոր հիվանդությունները բնութագրվում են բորբոքմամբ: Դա վտանգավոր գործընթաց է, որը կարող է հանգեցնել բարդությունների: Շարունակական ցավի զգացողությունների դեպքում պետք է դիմել ատամնաբուժական կլինիկա։
Ինչպիսին են լինում ատամնացավերը
Ամենատհաճ ցավերից մեկը, միանշանակ, ատամնացավն է: Ատամի բժիշկներից վախենում են, ինչպես կրակից, ընդ որում՝ թե՛ մեծահասակները, թե՛ երեխաները: Կախված հիվանդությունից՝ տարբեր է լինում նաև ցավը: Երբեմն ցավը սուր, անտանելի է, երբեմն էլ՝ բութ, որը մշտապես անհանգստացնում է: Փորձենք առանձնացնել դրանցից մի քանիսը.
- կարիեսի ժամանակ ատամի ցավը շատ սուր չէ, այն մեկ հայտնվում, մեկ անհետանում է: Առաջանում է շատ սառը, տաք, կծու, թթու սնունդ ուտելիս: Նման ցավը կրում է ժամանակավոր բնույթ և արագ անցնում է;
- ֆլյուսի դեպքում ցավը ունի չափավոր բնույթ, արտահայտվում է հիվանդ ատամը սեղմելիս;
- եթե առաջանում է այնպիսի հիվանդություն, ինչպիսին պերիոդոնտիտն է, ցավը սուր է, ծակող: Դուք հստակորեն զգում եք հիվանդ ատամը: Նման ցավը չի անցնում ինքն իրեն, թեթևանում է ցավազրկող ընդունելուց հետո։
Կարիես
Կարիեսը ատամների քայքայման գործընթացն է ատամի էմալի դեմիներալիզացման և փափկեցման հետևանքով: Ատամի վրա հայտնվում է փոքր անցք, ժամանակի ընթացքում այն մեծանում է և կարող է ամբողջությամբ ոչնչացնել ատամը: Եթե չկանխել այն, հիվանդությունը տարածվում է առողջ ատամների վրա: Առաջանում է pH հավասարակշռության խախտման պատճառով:
Դրա պատճառները հետևյալներն են.
- կարիեսածին մանրէները;
- սխալ ընտրված հիգիենիկ պարագաները;
- ածխաջրերի չափից ավելի օգտագործումը;
- թքարտադրության ֆունկցիայի խախտումը;
- ֆտորի պակասը օրգանիզմում;
- բերանի խոռոչի վատ հիգիենան:
Այս հիվանդությունը ունի զարգացման փուլեր.
- բծերի շրջան - ատամի մակերեսին հայտնվում է փոքր բիծ: Հիվանդությունը ոչ մի կերպ չի դրսևորվում, ընթանում է առանց ախտանիշների: Սկզբնական փուլում այն դժվար է տեսնել, և ախտորոշվում է ատամնաբույժի կողմից;
- մակերեսային, միջին փուլ - բնութագրվում է ավելի նկատելի հետքով: Բակտերիաները ախտահարում են ոչ միայն էմալը, այլև՝ արդեն դենտինը;
- խորը կարիես - ատամի վրա առաջանում է խոռոչ: Քայքայվում են էմալը, դենտինը, հիվանդությունը դիպչում է պուլպային:
Ստոմատիտ
Բերանի խոռոչի բորբոքային գործընթաց է: Գլխավոր առաջացման պատճառ է համարվում բերանի պատշաճ բանավոր հիգիենայի բացակայությունը: Բայց հիգիենան միակ պատճառը չէ: Առանձնացնում են նաև հետևյալները.
- կանդիդոզ կամ սնկային ստոմատիտ: Ժողովրդի լեզվով՝ կաթնախտ: Հայտնվում է Podacandida կոչվող սնկային բակտերիաների ազդեցության արդյունքում;
- հերպեսային ստոմատիտ: Հերպեսի վիրուսի արդյունք է;
- անաֆիլակտիկ ստոմատիտ: Առաջանում է օրգանիզմի ալերգիկ ռեակցիաների արդյունքում:
Ախտանիշները հետևյալն են.
- ջերմաստիճանը խիստ բարձրանում է;
- ախորժակը վատանում է, առաջանում է դյուրագրգռություն;
- երեխաների մոտ հայտնվում է քմահաճություն, վատ քուն;
- բերանի լորձաթաղանթի վրա հայտնում են սպիտակ հետքեր;
- բերանում հայտնվում են վերքեր (խոցեր):
Կարևոր է. շատերը ուշադրություն չեն դարձնում բերանում առաջացող մանր վերքերին: Դա անթույլատրելի է և կարող է հանգեցնել այնպիսի բարդությունների, ինչպիսիք են լնդերի արյունահոսությունը, ատամների ընկնելը և անգամ լարինգիտը:
Ֆլյուս
Ֆլյուսը ստոմատոլոգիայի բնագավառում ամենալուրջ հիվանդություններից մեկն է: Հանգեցնում է շատ անցանկալի հետևանքների, ընդհուպ մինչև արյան վարակում: Մանրամասն քննարկենք, թե որենք են ֆլյուսի հիմնական պատճառները.
- տարած որոշ հիվանդություններ, ինչպիսիք են անգինան և ֆուրունկուլոզը;
- լնդի վնասվածքների դեպքում (պինդ սնունդ, ատամի խոզանակ, սպասք);
- ոչ ժամանակին հանած պլոմբը: Այն գրգռում է պուլպան, և արդյունքում հայտնվում է բորբոքում;
- մանրէների ներթափանցումը, օրինակ՝ ներարկման միջոցով:
Հիվանդության առաջացման հիմնական ախտանիշներն են՝ ջերմաստիճանի բարձրացում, բորբոքման շրջանում ուժեղ ցավ ծամելիս և ատամը սեղմելիս: Ինքը ֆլյուսը թարախային կոն է լնդի վրա, այն հեշտությամբ կարելի է տեսնել: Արագ առաջանում և բորբոքվում է, ցավը կարող է փոխանցվել աչքերին, կզակին, ականջին: Որոշ դեպքերում խիստ այտուցվում են այտերը, շրթունքները և կզակը:
Լեզվի խոց
Խոցը կարող է լինել ինչպես ինքնուրույն հիվանդություն, այնպես էլ՝ այլ հիվանդությունների հետևանք: Դիտարկենք այն դեպքերը, որոնք առավել հաճախ առաջանում են խոցեր.
- ստոմատիտ - այս հիվանդության արդյունքում լեզվի մակերեսին կարող են առաջանալ վերքեր: Ուղեկցվում են այդ տհաճ երևույթները ցավով և այրոցով;
- լեզվի վնասվածքներ - ամեն օր լեզուն ենթարկվում է մեխանիկական ազդեցության: Խոցերի պատճառներ կարող են դառնալ կոշտ սնունդը, ոսկորները, լեզուն կծելը, պրոթեզների կամ բրեկետների պատճառած վնասվածքները, բժշկական ազդեցությունը: Այդ վնասվածքների արդյունքում հայտնվում են խոցերի կամ էրոզիաների տեսքով վերքեր;
- այնպիսի լուրջ հիվանդությունների արդյունքում, ինչպիսիք են տուբերկուլյոզը, սիֆիլիսը;
- լեզվի քաղցկեղ - լեզվի վրա չարորակ բնույթի գոյացություն:
Շատ կարեւոր է լեզվի վրա վերք հայտնվելու դեպքում դիմել ատամնաբույժի: Ժամանակին բուժումը կօգնի կանխարգելել լուրջ հիվանդությունները և պահպանել ձեր առողջությունը:
Բերանի խոռոչի հիվանդություններ երեխաների մոտ
Մանկական հիվանդությունները նման են մեծահասակների հիվանդություններին: Փորձենք դասակարգել դրանք:
Մանկական ստոմատիտ
Բաժանվում է հետևյալ տեսակների.
- քրոնիկ կրկնվող աֆթոզ ստոմատիտ - Այս հիվանդությանը բնորոշ է մի քանի կամ մեծ քանակությամբ խոցերի առաջացումը: Դրանք ունեն սպիտակ փառ, ցավոտ են։ Նաև բնորոշ է հիվանդության կրկնումը:
- հերպեսային ստոմատիտ - Կարող է լինել թեթև, միջին և ծանր: Հիվանդությանը բնորոշ են այնպիսի ախտանիշներ, ինչպիսիք են ջերմությունը, լորձաթաղանթի բորբոքումը, վերքերը լորձաթաղանթի և լեզվի վրա: Բնորոշ են հետևյալ բարդությունները. լնդերի արյունահոսություն, ատամների անկում, տհաճ հոտ բերանից;
- կատարալ ստոմատիտ – Դեղերի հիման վրա առաջացող հիվանդություն է: Պատճառներն են հակաբիոտիկները ու որոշ այլ դեղեր։
Մանկական պիոդերմիա
Այս հիվանդությունը ստրեպտոստաֆիլակոկային բնույթի է։ Դրսևորվում է լորձաթաղանթի, շուրթերի վրա վերքերի և ճաքերի տեսքով: Հաճախ ենթարկվում են թույլ իմունիտետ ունեցող երեխաները, ինչպես նաև՝ այն երեխաները, որոնք լիարժեք սնունդ և վիտամիններ չեն ստանում:
Հիվանդություններ վնասվածքների հետևանքով
Տրավմատիկ բնույթի լորձաթաղանթի վնասվածքներ։ Երեխաները հաճախ են վնասում բերանի խոռոչը, դա կարող է լինել խաղալիքով, որոնք նրանք տանում են բերանը, դանակ-պատառաքաղի անհաջող օգտագործմամբ, ատամի խոզանակի ոչ ճիշտ օգտագործմամբ և այլ գործոններով:
Կաթնախտ (կանդիդոզ)
Սնկային վարակի ներթափանցումը առաջանում է այս տհաճ հիվանդությունը։ Ամենից հաճախ առաջանում է նորածին տարիքում, քանի որ մանկական լորձաթաղանթը չի կաողանում դիմակայել վարակին:
Բերանի խոռոչի հիվանդություններ տարեց հասակում
Բնությունը կազմակերպված է այնպես, որ մարդկային օրգանիզմը ծերանում է և ենթարկվում է տարիքային փոփոխությունների: Վատթարանում է նյութափոխանակությունը, թուլանում է իմունիտետը: Սա տարբեր հիվանդությունների առաջացման կարևոր գործոններից մեկն է, այդ թվում նաև՝ բերանի խոռոչի հիվանդությունների: Այդ շարքին են դասվում հետևյալները:
Քսերոստոմիա (չորության զգացում բերանում)
Հիվանդության ախտանիշ է թքարտադրության նվազումը: Հայտնվում է որոշ դեղերի ընդունման, քիմիական ճառագայթման արդյունքում: Պաշտպանական գործառույթների նվազեցումը հանգեցնում է մանրէներից և բակտերիաներից պաշտպանության նվազման և հանգեցնում է տարբեր հիվանդությունների, ինչպիսիք են կարիեսը, պարադոնտիտը;
Ատամների մգեցում և մաշվածք
Այնպիսի մթերքների երկար օգտագործումը, որոնց պատճառով էմալի գույնը կարող է փոխվել, և մի շարք այլ գործոններ հանգեցնում են ատամների պաթոլոգիկ դեղնության: Ատամները դառնում են զգայուն սառը և տաք սննդի հանդեպ, հեշտ են քայքայվում:
- Ատամի արմատի կարիես – տարածված հիվանդություն է, հանգեցնում է ատամի քայքայման;
- Համային զգացողությունների փոփոխություն – այս պաթոլոգիան պայմանավորված է տարիքով, դեղերով, պրոթեզով, որոշ այլ հիվանդություններով;
- Պարադոնտիտ – հաճախ հանդիպող հիվանդություն է տարեց մարդկանց մոտ: Բացի տարիքից, պայմանավորված է այնպիսի գործոններով, ինչպիսիք են վատ հիգիենան, ոչ հաճախակի այցելությունները ատամնաբույժի: Այս հիվանդությունը ծանր վիճակում հանդիպում է առավել հաճախ հենց ծերերի մոտ։
Հետաքրքիր է իմանալ. շատերը, պահպանելով հիգիենայի կանոնները, կարողանում են պահպանել ատամների առողջությունը մինչև խոր ծերություն: Դրա շնորհիվ նրանք ավելի երիտասարդ տեսք են ունենում:
Բուժումը տնային պայմաններում
Շատ հաճախ, եթե չեն առաջանում բարդություններ, բերանի հիվանդությունները բուժվում են տնային պայմաններում: Բժշկի այցելելուց հետո պետք է ուշադիր հետևել բուժման սխեմային: Բժիշկը նշանակում է դեղեր և պրոցեդուրաներ, որոնք ուղղված են մանրէների և վիրուսների դեմ պայքարին, ջերմաստիճանի բարձրացմանը և բերանի խոռոչի տեղական իմունիտետի բարձրացմանը:
Ատամնաբույժը նշանակում է մի շարք պրոցեդուրաներ, որոնց պահպանումը կարևոր է բուժվելու համար: Դրանք կարող են լինել տարբեր քսուքներ, ողողումներ, որոշակի դիետաներ: Արդյունքների բարելավման համար կարելի է օգտագործել ժողովրդական միջոցներ:
Բուժումը ժողովրդական միջոցներով
Խորհուրդներ կարիեսի բուժման համար
- Մեկ բաժակ տաք ջրի ավելացնել մեկ ճաշի գդալ աղ: Ողողել լուծույթով բերանը 1-2 րոպե: Կրկնել կարելի է 5-6 անգամ;
- Բինտը կամ բամբակը թրջել կամֆորայի սպիրտով, դնել 5-10 րոպե ախտահարված ատամի վրա: Սպիրտով խորհուրդ է տրվում մշակել նաև լինդը;
- Ատամների մաքրում տնտեսական օճառի լուծույթով: Այս լուծույթը պետք է օգտագործել առավոտյան և երեկոյան, միայն թարմ տեսքով:
Խորհուրդներ ստոմատիտի բուժման համար
- Մանրացված հալվեի տերևը խառնել ձիթապտղի յուղի հետ (1 ճաշի գդալ): Այս քսուքը քսել ստոմատիտի դեպքում օրը 2-3 անգամ;
- Կռատուկի արմատը մանրեցնել, ավելացնել 100 գրամ արևածաղկի ձեթ: Թրմել 12 ժամվա ընթացքում, ապա եռացնել և եփել ցածր ջերմության վրա 20 րոպե: Քսել ախտահարված լորձաթաղանթին:
- Գազարի թարմ հյութը նոսրացնել եռացրած ջրով, ողողել դրանով բերանը օրը 5-6 անգամ:
Խորհուրդներ ֆլյուսի բուժման համար
- Խառնել հավասար քանակությամբ աղ և սոդա: Լուծել մեկ բաժակ տաք եռացրած ջրում: Ողողել դրանով բերանը 4-5 անգամ օրը;
- Կաղնու կեղևը, եղեսպակը, արևքուրիկը խառնել հավասար մասերով, եփել 1 լիտր ջրով: Ողողել բերանը հնարավորինս հաճախ, ոչ պակաս, քան օրը 6 անգամ;
- Մեկ բաժակ կանաչ թեյին ավելացնել մեկ ճաշի գդալ աղ, ողողել բերանը յուրաքանչյուր ժամը մեկ:
Միջոցներ լեզվի և բերանի խոռոչի խոցերի դեմ
- 2 ճաշի գդալ վաղենակը (կալենդուլա) եփել մեկ լիտր եռման ջրում դանդաղ կրակի վրա 15-20 րոպե: Ողողել բերանը 5-6 անգամ օրը;
- Կղմուխի տերևների (2 ճաշի գդալ) վրա լցնել մեկ լիտր եռման ջուր, թրմել 3-4 ժամ, ողողել բերանը յուրաքանչյուր 2-3 ժամը մեկ;
- Մեղրը խառնել մանրացրած նուշի հետ, մշակել բերանի խոցերը ստացված խառնուրդով 4-5 անգամ ամեն օր:
Կանխարգելումը
Ատամների և բերանի խոռոչի հիվանդությունների դեմ պայքարի կանխարգելիչ միջոցառումների շարքում պետք է առանձնացնել.
- ատամների ամենօրյա մաքրում ոչ պակաս, քան օրը 2 անգամ;
- ատամի խոզանակի և բերանի խնամքի այլ պարագաների հիգիենա;
- ատամի խոզանակի և մածուկի ճիշտ ընտրություն;
- ճիշտ սնունդ, մի չարաշահեք այն մթերքները, որոնք տանում են ատամի էմալի քայքայման: Հրաժարվեք թունդ թեյից, սուրճից, շատ թթու, աղի ճաշատեսակներից: Նիկոտինը նույնպես կործանարար է ազդում ատամների վրա;
- եղեք զգույշ պինդ սնունդ ծամելիս:
Պահպանեք ատամների առողջությունը, պահպանեք բերանի խոռոչի հիգիենան, և գեղեցիկ ժպիտը կմնա ձեզ հետ երկար տարիներ ։