Վարակիչ հիվանդությունների ախտանիշները և բուժումը

"Վարակիչ հիվանդություններ" սահմանումը ներառում է այն հիվանդությունները, որոնք առաջանում են մարդու օրգանիզմում այլածին միկրոօրգանիզմների ներթափանցման հետևանքով, որոնք հանդիսանում են հիվանդության հարուցիչ: Հարուցիչի ներթափանցմանը օրգանիզմը պատասխանում է պաշտպանական գործառույթների ակտիվացմամբ: Ներթափանցած վարակը ազդում է մարդու մարմնի բոլոր մակարդակների վրա՝ մաշկային, մոլեկուլյար, բջջային և այլն: Հիվանդությունը կարող է մարել և կրկին ի հայտ գալ (ընդհուպ մինչև մահացու ելք) այնքան ժամանակ, քանի դեռ վարակը առկա է մարմնի մեջ:

Լիակատար ապաքինման համար անհրաժեշտ է լիովին վերացնել մարդու մարմնում գոյություն ունեցող հարուցիչը:

Բովանդակություն.

• Վարակիչ հիվանդությունների առանձնահատկությունները
• Ինչպիսին են լինում հիվանդության հարուցիչները
• Մաշկի վարակիչ հիվանդություններ
• Սնկային հիվանդություններ
• Մակաբուծային հիվանդություններ
• Մատնաշունչ
• Կոնդիլոմաներ
• Կոկորդի վարակիչ հիվանդություններ
• Անգինա
• Գրիպ
• Տոնզիլիտ
• Վարակիչ հիվանդություններ երեխաների մոտ

Վարակիչ հիվանդությունների առանձնահատկությունները

Նման տեսակի հիվանդությունները միշտ ունեն վարակման որոշակի աղբյուր: Հիվանդության յուրաքանչյուր հարուցիչ, կախված մարդու մարմնի ներսում իր դիրքից, տարբեր կերպ է անցնում արտաքին միջավայր՝ հազի և քթարտադրության, մեզի, արտաթորանքի և այլն:

Դիտարկում են այսպիսի հիվանդությունների 5 հիմնական խմբեր՝ առավել բնորոշ մարդու համար.

1. Աղեստամոքսային վարակներ: Կեղտոտ ձեռքերի հիվանդություն, աղտոտված սննդի և ջրի օգտագործում:
2. Շնչառական համակարգի վարակներ: Փոխանցվում են օդի միջոցով, տարածվում են օդակաթիլային ճանապարհով, վարակը ներթափանցում է շնչուղիների լորձաթաղանթի միջոցով:
3. Արյան փոխանցվող վարակներ: Տարածվում են արնախում միջատների միջոցով:
4. Արյան վարակներ՝ ստացված արյան փոխներարկման, ներարկումների և այլ միջոցներով:
5. Մաշկային վարակներ: Փոխանցվում են շփման ճանապարհով՝ լորձաթաղանթի կամ մաշկի միջոցով:

Մեկ անձից մյուսին են անցնում սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունները:

Հիշե՛ք: Վարակիչ հիվանդությունների համար բնորոշ են հետևյալ նախանշանները՝ ջերմություն, նյարդային համակարգի վարակում տոկսիններով՝ ընդհուպ մինչև հոգեկան խանգարումներ, ինքնազգացողության վատթարացում, աղեստամոքսային համակարգի խնդիրներ և այլն:

Վարակի հետևանքով առաջացած հիվանդություններին բնորոշ է դինամիկ զարգացումը՝ ախտանիշների արագ փոփոխությունը:

Մի քանի ժամով կարող է ի հայտ գալ ցան, ապա՝ անհետանալ և նորից հայտնվել, փոխարինվել մարսողության կարճաժամկետ խանգարմամբ:

Այսպիսի հատկությունները բարդացնում են ախտորոշման գործընթացը:

Հաճախ հիվանդի մոտ բողոքների բացակայությունը չի նշանակում ամբողջական ապաքինում:

Հիվանդի մոտ կարող են պահպանվել օրգանների և համակարգերի խախտումներ:

Ինչպիսին են լինում հիվանդության հարուցիչները

Հիվանդության աղբյուրը միշտ որոշակի միկրոօրգանիզմ է: Գոյություն ունեն որոշ հարուցիչներ, օրինակ՝ ստրեպտոկոկը, որոնք առաջացնում են մի քանի հիվանդություններ (օրինակ՝ անգինա, քութեշ), կամ նույն հիվանդության մի քանի հարուցիչներ, բայց ավելի հաճախ յուրաքանչյուր հիվանդության համապատասխանում է իր հարուցիչը: Հարուցիչների ցանկը մշտապես համալրվում է, բացահայտվում են նոր տեսակներ: Դրանցից ոմանք կարելի է տեսնել միայն հատուկ էլեկտրոնային մանրադիտակով, շատերն էլ տեսանելի են սովորական մանրադիտակով մեծացնելու դեպքում:

Ուշադրություն՝մարդու բախումը վարակի հետ ոչ միշտ է բերում հիվանդության: Մի շարք բացիլների դեմ կայունության, ուժեղ իմունիտետի, որոշակի ստամոսքային ֆերմենտների գոյության և օրգանիզմում այլ պաշտպանական արգելքների առկայության դեպքում շատ միկրոբներ մարդու օրգանիզմ ընկնելիս պարզապես ոչնչանում են:

Վարակիչ հիվանդությունների հիմնական հարուցիչներն են.

• պարզագույն – միաբջիջ օրգանիզմներ (լյամբլյա, ամեբա);
• բակտերիաներ – 1 բջջից բաղկացած տարբեր ձևերի միկրոօրգանիզմներ՝ գնդաձեւ (կոկեր), գլանաձեւ (ձողիկներ), պարույր (սպիրիլներ);
• սպիրոխետներ – պարուրաձև թելանման շարժական միկրոօրգանիզմներ;
• խլամիդիաներ, ռիկեթսիաներ – ապրում են բջիջների ներսում, բակտերիաների և վիրուսների միջանկյալ ձևեր;
• միկոպլազմաներ – ապրում են բջիջներից դուրս, չունեն բջջային պատ;
• վիրուսներ – բջիջների մեջ թափանցող կյանքի ձևեր, որոնք կարող են բազմանալ նրանց մեջ ու փոխել նրանց կառուցվածքը;
• մակաբույծներ – ճիճուներ, ոջիլներ, տիզեր:

Վարակիչ հիվանդությունները առանձնանում են բարձր փոխանցելիության մակարդակով, հեշտությամբ փոխանցվում են առողջ և հիվանդ մարդկանց շփման միջոցով։ Ֆիզիկական շփում, սնունդ, հեղուկներ, շնչառություն. մարդկային կենսագործունեության ստանդարտ գործընթացները կարող են հանգեցնել վարակման:

Կա վարակների ևս մեկ բաժանում՝ 3 խմբի.

1. Անտրոպոնոզ – միայն մարդկանց բնորոշ և մարդկանց փոեխանցվող հիվանդություններ
2. Զոոնոզ – կենդանուց մարդուն ձոխանցվող և երկու խմբերին էլ բնորոշ հիվանդություններ
3. Սապրոնոզ – հարուցիչները գտնվում են արտաքին միջավայրում՝ ջուր, հող, օդ:

Հիվանդությունները կարող են ընթանալ ինչպես բնորոշ ճանապարհով, այնպես էլ՝ տվյալ հիվանդության համար անսովոր կերպով:

Տարբերվում են հիվանդության թեթև, միջին և ծանր ընթացքով: Կարող են լինել քրոնիկ, սուր և ոչ այնքան սուր:

Մաշկի վարակիչ հիվանդություններ

Մարդու մարմնի ամենամեծ օրգանը, որը հանդիսանում է խոչընդոտ արտաքին աշխարհի և մարդկային մարմնի ներքին միջավայրի միջև, մաշկն է:

Մաշկը իրականացնում է հետևյալ գործառույթները.

• պաշտպանում է ներքին օրգանները տարբեր տեսակի վնասվածքներից;
• հանդես է գալիս որպես պատնեշ, օրգանիզմի պաշտպանություն այլածին օրգանիզմներից;
• մասնակցում է նյութափոխանակության գործընթացներին;
• էնդոկրին գործառույթ (ֆերմենտների արտադրություն);
• շոշափման օրգան:

Ստացվում է՝ մաշկը կատարում է ոչ պակաս կարևոր դեր, քան սիրտը, լյարդը, երիկամները և այլ օրգաններ.

Սնկային հիվանդություններ

Վարակիչ հիվանդությունների մեծ խումբ են միկոզները՝ սնկերը:

Այս խմբում առանձնացնում են 3 ենթախմբեր.

1. Մաշկի վերին շերտերում ապրող սնկեր: Գոյատևում են առանց ցավի, քորի, չեն ազդում ընդհանուր ինքնազգացողության վրա, շատ վարակիչ չեն։ Դրանց է պատկանում գույնզգույն քարաքոսը:
2. Ոտնաթաթի մաշկը և եղունգները ախտահարող սունկ (տրիխոֆիտոն): Վարակվել հնարավոր է՝ օգտագործելով հիվանդ մարդկանց հիգիենայի պարագաները, շփվելով նրանց հետ, հասարակական վայրեր այցելելիս (սաունա, բաղնիք): Սնկի տարածմանը նպաստում են մաշկի վնասվածքները, մաշկային հյուսվածքների չափազանց քրտնարտադրությունը կամ չորությունը, հաճախակի լվանալը: Ամեն ինչ սկսվում է թեփոտումից, որը անցում է կատարում փուչիկների, ապա՝ դրանք դառնում են քոր եկող և ցավոտ տարածքներ, եղունգները սկսում են փշրվել. Հիվանդությունը կարող է ինքնուրույն անցնել, բայց առանց բուժման այն դառնում է խրոնիկական և պարբերաբար արտահայտվում է:
3. Տրիխոֆիտիա (խուզող քարաքոս), միկրոսպորիա, գոնջ: Այս հիվանդությունները ախտահարում են մաշկը, մազերը, եղունգները:

Հիշե՛ք: Այս հիվանդություններն առաջացնող որոշ սնկեր փոխանցվում են միայն մարդուց մարդուն: Միկրոսպորիան կարող է փոխանցվել մարդուն կենդանիներից:

Սնկային հիվանդությունների մեկ այլ տեսակ են Կանդիդա տեսակի սնկերը: Նրանք ախտահարում են լորձաթաղանթը, մաշկը, ներքին օրգանները:

Օրգանիզմ ներթափանցում են իմունային պաշտպանության անկման, էնդոկրին համակարգի խախտումների, հաճախակի սթրեսի, հակաբիոտիկների երկարատև ընդունման ժամանակ:

Կանդիդոզը կարող է լինել:

1. Մակերեսային – եղունգների, լորձաթաղանթի, մաշկի վարակում: Օջախները կարող են տեղակայված լինել թևատակի և մատների միջև գտնվող ծալքերում: Կարող են ախտահարվել բերանի լորձաթաղանթը (կաթնախտ), տղամարդկանց և կանացի սեռական օրգանները:
2. Ներքին – ներքին օրգանների ախտահարում: Ներթափանցում է շնչառական ուղիներ, մարսողական օրգաններ, նյարդային համակարգ:
3. Քրոնիկ ընդհանրացված – Հաճախ պայմանավորված է գենետիկայով: Շատ դեպքերում հանդիպում է էնդոկրին գեղձերի աշխատանքի խախտմամբ հիվանդների մոտ:

Հիվանդությունը զարգանում է թույլ իմունիտետով երեխաների մոտ՝ արտահայտվելով կաթնախտի տեսքով, շուրթերի ախտահարմամբ, եղունգների հաստացումով, մաշկի վրա ցանով: Կարող են ախտահարվել թոքերը և բարակ աղին։

Մակաբուծային հիվանդություններ

Մակաբույծների շարքին են դասվում այն էակները, որոնք ապրում և գոյատևում են իրենց տիրոջ հաշվին: Ապրում են մաշկի վրա և մաշկի տակ:

Մաշկի մակաբույծները՝ ոջիլները, առաջացնում են պեդիկուլյոզ: Հեշտությամբ փոխանցվում են մարդուց մարդուն, առաջացնում են քոր, փոխանցում են վտանգավոր վարակիչ հիվանդություններ (տիֆ):

Տարածված մակաբուծային հիվանդություն է քոսը: Հիվանդության հարուցիչն է քոսի տիզը, հիվանդությունը աչքի է ընկնում բարձր փոխանցման մակարդակով:

Ուղեկցվում է հատկապես գիշերային ժամերին վառ արտահայտված ուժեղ քորով: Մաշկի վրա կարելի է հայտնաբերել քոսի հետագիծը:

Տիզը առանձնանում է բարձր ակտիվությամբ, շատ արագ բազմանում է և տարածվում ամբողջ մարմնով:

Մարդու օրգանիզմում մակաբուծային արարածներ կարող են լինել նաև ճիճուները: Նրանց տեսակները բազմաթիվ են, նրանք ունեն կյանքի տարբեր ցիկլեր, բնակվում են մարդկային մարմնի տարբեր օրգաններում, կարող են շատ ուժեղ վնաս պատճառել վարակը կրողին:

Մատնաշունչ

Սա մատի հյուսվածքների ինֆեկցիոն թարախային բորբոքում է: Մեծ մասամբ ախտահարվում են ձեռքերը, ոտքերը՝ ավելի հազվադեպ:

Հիվանդության զարգացման խթան է դառնում մատի վնասվածքը: Կախված զարգացման փուլից՝ բժիշկը ընտրում է բուժման մեթոդ։ Մատի վրա թարախային գոյացության առաջացման դեպքում ելքը մեկն է ՝ վիրահատություն:

Կարևոր է. ցանկացած կտրվածքի, ճաքի, փուշից առաջացած վերքի և այլնի մեջ կարող են ներթափանցել բակտերիաներ:

Եթե վերքը չմշակվի, դրանք սկսում են բազմանալ՝ առաջացնելով թարախային բորբոքում (սովորաբար թույլ իմունիտետով մարդկանց մոտ):

Թարախապարկերը առաջանում և տարածվում են շատ արագ:

Ախտանշաններին են դասվում՝ ծակող կամ ճայթող ցավ ախտահարված գոտում, ուռուցք, կարմրություն այդ շրջանում, մատի շարժողական ֆունկցիաների խախտում:

Մատնաշունչը լինում է՝ եղունգի շուրջ, եղունգի տակ, մաշկային, ենթամաշկային, ոսկրային, հոդային, ոսկրա-հոդային, ջլային:

Կոնդիլոմաներ

Վիրուսային հիվանդություն է: Հարուցիչը մարդու պապիլոմա վիրուսն է: Դրա առաջացման դեպքում լորձաթաղանթի վրա առաջանում են կոնդիլոմաներ՝ խալանման գոյացություններ:

Վիրուսը կարող է երկար ժամանակ քնած մնալ մարդու օրգանիզմում:

Փոխանցվում է հիվանդ մարդու ցանկացած տեսակի սեռական շփման միջոցով (օրալ, անալ, դասական սեքս):

Փոխանցումը հնարավոր է հիվանդի անձնական օգտագործման հիգիենայի պարագաների միջոցով, ինչպես նաև՝ ուղղահայաց ճանապարհով՝ ծննդաբերության ժամանակահատվածում:

Վիրուսի ակտիվացումը տեղի է ունենում իմունային պաշտպանության ցանկացած թուլացման դեպքում: Գոյացությունները առաջանում են սեռական օրգանների, կոնքերի վրա, անալային անցքի շուրջ և ներսում, միզուղիների ներսում:

Կոկորդի վարակիչ հիվանդություններ

Կոկորդը կարող է ախտահարվել տարբեր տեսակի հարուցիչներով՝ սնկեր, վիրուսներ, բակտերիաներ: Փոխանցումը կատարվում է հիվանդ մարդուց կամ կենդանուց առողջ մարդուն:

Փոխանցման միջոցները ստանդարտ են. օդակաթիլային ճանապարհով, հիվանդ կենդանիներից մոծակների, տիզերի և այլ միջատների միջոցով, աղտոտված սննդի, ջրի միջոցով:

Անգինա

Սուր վարակիչ հիվանդություն է, որի դեպքում ախտահարվում են նշիկները և ավշային հանգույցները: Զարգանում է իմունիտետի նվազման, գերսառեցման դեպքում:

Պատկանում է սեզոնային հիվանդությունների թվին (աշուն, գարուն):

Բնորոշ ախտանիշներ:

• վատ ինքնազգացողություն, կուլ տալը դժվարանում է կոկորդի ցավի պատճառով;
• բարձր ջերմություն, գլխացավ, դող;
• կարմրած նշիկներ (կախված անգինայի տեսակից՝ նշիկների վրա կարող են լինել տարբեր տեսակի նստվածքներ).

Առանց ժամանակին բուժման կարող է անցնել ավելի բարդացած ձևերի, առաջացնել առողջական խնդիրներ.

Հիշե՛ք: Պրոֆիլակտիկայի լավ միջոց կարող են լինել օրգանիզմի կոփումը, իմունիտետի բարձրացումը, ըստ սեզոնի ճիշտ ընտրված հագուստը

(գերտաքացումից և գեսառեցումից խուսափելու համար), առողջ ատամները (կարիեսով վարակված ատամները վարակի աղբյուր են):

Գրիպ

Դասվում է օդակաթիլային ճանապարհով փոխանցվող վարակիչ հիվանդությունների թվին: Ազդում է երեխաների և մեծահասակների վրա՝ անկախ սեզոնից: Հեշտությամբ փոխանցվում է հիվանդ մարդուց առողջին: Տեղակայվում է լորձաթաղանթի, քթի, բերանի, ըմպանի վրա, տարածվում է զրույցի, հազի, փռշտոցի ժամանակ: Առաջանում է մի քանի տեսակի վիրուսներից:

Ինչպես է արտահայտվում.

• դող, ջերմություն;
• գլխացավ մարմնի դողէրոցք;
• ախորժակի կորուստ, քնկոտություն, վատ ինքնազգացողություն, դյուրագրգռություն;
• կարմրած աչքեր, տաք մաշկ;
• ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց կամ մի փոքր ավելի ուշ հի հայտ են գալիս հարբուխ, բերանի չորություն, չոր հազ:

Ջերմաստիճանը իջնում է 3-5 օր անց, հիվանդը ապաքինվում է: Կարող է դբարդանալ և վերածվել թոքաբորբի, օտիտի, սրտի, երիկամների, լյարդի ախտահարմամբ:

Օրգանիզմը պետք է կոփել՝ զբաղվելով սպորտով, սննդակարգում վիտամիններ ավելացնելով, ճիշտ սննվելով:

Կարևոր է. Պրոֆիլակտիկ նպատակներով անց է կացվում բնակչության պատվաստում:

Դրա իրականացումը պետք է լինի համաճարակի բռնկման պահից ոչ պակաս, քան մեկ ամիս շուտ:

Տոնզիլիտ

Առաջանում է օրգանիզմում մանրէային կամ վիրուսային վարակի ներթափանցման հետևանքով: Բնութագրվում է մեկ կամ մի քանի նշիկի ախտահարմամբ: Նշիկների ավշային հանգույցների վրա վարակի երկարատև ազդեցության և բուժման բացակայության հետևանքով տեղի է ունենում վարակի տարածում ամբողջ օրգանիզմում: Հիմնական ախտանիշն է կոկորդի ցավը:

Վիրուսի կամ մանրէների փոխանցումը կարող է լինել արտաքին միջավայրից (օդի կամ սննդի միջոցով), սակայն հնարավոր է նաև ինքնավարակում (հայմորիտ, կարիեսով վարակված ատամներ, էտմոիտիդ):

Հիվանդությունը կարող է ընթանալ սուր ձևով և կրել "անգինա" անունը: Կարող է ունենալ քրոնիկ բնույթ: Այս փուլ անցնում է անգինայից, քութեշից, քորից և այլ վարակիչ հիվանդություններից հետո:

Հիվանդության հիմնական հարուցիչը Ա խմբի ստեպտոկոկն է: Քիչ դեպքերում հիվանդության հարուցիչ են դառնում այլ խմբերի վիրուսներ և ստեպտոկոկեր, ավելի քիչ՝ սնկեր և խլամիդիաներ:

Վարակիչ հիվանդություններ երեխաների մոտ

Դրանց թվին են դասվում մանկական տարիքում առավել հաճախ գրանցվող ինֆեկցիոն բնույթի հիվանդությունները, որոնք հեշտորեն կարող են փոխանցվել հիվանդ երեխայից առողջին և ունակ են կրելու համաճարակի բնույթ:

Մանկական վարակներին ավանդաբար դասվում են.

• ջրծաղիկ, կարմրախտ, կարմրուկ, խոզուկ, քութեշ;
• կապույտ հազ, պոլիոմելիտ, հեմոֆիլային վարակ;
• պնեվմոկոկային և մենինգոկոկային վարակներ, սուր աղիքային և շնչառական հիվանդություններ (գրիպ, անգինա և այլն), հեպատիտ-Ա:

Հիշե՛ք: Ինֆեկցիան այն է, ինչով երեխան կարող է վարակվել վառ արտահայտված կամ թաքնված ախտանիշներով հիվանդի հետ շփման ընթացքում:

Որոշ ինֆեկցիաներից մինչև մեկ տարեկան փոքրիկներին պաշտպանում են մորից փոխանցված հակամարմինները:

Հիմնական կետերը, որոնց մասին պետք է հիշի ծնողը.

• օրգանիզմի պաշտպանական ուժերի ընդհանուր ամրապնդում՝ հիգիենայի պահպանում, կոփում, երկար զբոսանքներ մաքուր օդին, ճիշտ սնունդ;
• ժամանակին այցելություն բժշկին հիվանդության առաջին իսկ նշանների դեպքում;
• պատվաստումներ, որոնցից հրաժարվելը ստեղծում է հեշտ վարակվող երեխաների մի ստվար զանգված, ինչը կարող է հիվանդության տարածումը հասցնել համաճարակի աստիճանի:

Վարակիչ հիվանդությունների, ինչպես նաև՝ հիվանդության տարբեր հարուցիչների ցանկը բավական ընդարձակ է:

Վարակից խուսափելու համար բավական է պահպանել ստանդարտ խորհուրդները. հոգ տանել սեփական առողջության մասին, վատ ինքնազգացողության դեպքում դիմել բժշկի: